Veenbrand - Kim Putters
Auteur: Kim Putters (1973) is sinds 2013 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en bijzonder hoogleraar beleid en bestuur van de zorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is tevens onder meer kroonlid van de SER en vicevoorzitter van het Oranje Fonds.
Achterkant boek: We bevinden ons in de overgang naar een nieuw type samenleving, waarin technologie en sociale netwerken steeds meer onze manier van communiceren, werken en zorgen bepalen. Om in deze dynamische, nieuwe samenleving mee te komen multitasken we volop. Daar zijn goede informatie en vaardigheden voor nodig. Dat biedt veel kansen, maar leidt ook tot ongemak, onzekerheid en conflicten. Over de waarde van een diploma en werk. Over het sociale vangnet in ons land. Over wie invloed heeft op politieke besluiten. Enerzijds wordt er voor antwoorden gekeken naar lokale overheden en aar burgers zelf. Anderzijds is de afhankelijkheid van internationale financiële systemen, wereldhandel en Europese samenwerking groot.
in Veenbrand analyseert hij de 'smeulende kwesties' in onze samenleving.
Hoofdstukken:
Smeulende kwestie I : Brede welvaart
Smeulende kwestie II: Een leven lang ontwikkelen
Smeulende kwestie III: Nieuwe sociale ongelijkheid
Smeulende kwestie IV: Democratische reststaat
Citaten uit het boek: (blz 14-24)
Smeulende kwestie I: Brede welvaart
We kunnen niet meer naar toekomstige ontwikkelingen in arbeidsrelaties en sociale en economische verhoudingen kijken zonder dit te verbinden met vraagstukken van duurzaamheid.
Smeulende kwestie II: Een leven lang ontwikkelen
Dit is niet louter een kwestie van werk, maar ook van identiteit en verbondenheid bij toenemende diversiteit.
In die nieuwe werkelijkheid zijn wendbaarheid en flexibiliteit veelgehoorde uitgangspunten. Het behalen van een diploma was wellicht nooit helemaal een garantie op werk, maar met een diploma op zak kon je in Nederland wel van een dubbeltje een kwartje worden. Dat is steeds lastiger geworden. Je moet netwerken bouwen en onderhouden, communicatieve vaardigheden hebben, de juiste informatiekanalen bijhouden en flexibel zijn. Niet alleen op school, maar een leven lang.
Onderwijs gaat over meer dan de voorbereiding op de arbeidsmarkt en het economisch nut dat daaruit voortkom. Het gaat over de persoonlijke ontwikkeling van mensen en hun verhouding tot de samenleving. Het raakt onze nieuwe manier van werken, leren, zorgen en samenleven. Identiteit ontwikkelt zich in relatie tot anderen en mede door die anderen, naast de persoonlijkheidskenmerken die ieder individu heeft, al dan niet deel uitmakend van een groep. Het bewustzijn en eigen reflexief vermogen bepalen in hoge mate hoe dat vorm en inhoud krijgt.
Smeulende kwestie III: nieuwe sociale ongelijkheid
Nederland wordt steeds minder inclusief. De aloude sociale scheidslijn tussen haves en havenots richtte zich op het compenseren van mensen voor gebreken, liefst binnen netjes afgebakende regels rond inkomen, zorg of onderwijs. Aparte regelingen voor zorgkosten, onderwijsondersteuning of werkloosheid voldoen echter steeds minder; ze lijken in de praktijk steeds minder effectief en eerlijk uit te pakken, wat tot nieuwe sociale ongelijkheid leidt.
1e oorzaak: ligt in het feit dat in het dagelijks leven van nu alles door elkaar loopt. werken, leren en zorgen worden steeds intensiever gecombineerd. Er moet meer gekeken worden naar de resultaten die met zorg- en zekerheidsarrangementen bereikt worden, of mensen er echt mee geholpen zijn. Dat vraagt op de persoon passende combinaties van zorg, aangepast werk en schuldhulpverlening, maar ook de toegang tot informatie en nieuwe technologie doet er toe. Zonder een integralere blik op de noden van mensen doemt de scheidslijn tussen cans en cannots aan de horizon op. Hierin openbaart zich de scherper wordende scheidslijn tussen mensen die wel de weg weten te vinden in de systemen en mensen voor wie dat niet geldt.
2e oorzaak: de verzorgingsstaat-arrangementen dragen niet meer altijd bij tot een meer inclusieve samenleving voor iedereen. De wederkerigheid waarop ze zijn gebaseerd (solidariteit) lijkt steeds vaker uitgewerkt.
Smeulende kwestie IV: Democratische rechtsstaat:
Het sociaal contract lijkt uitgewerkt. Te midden van al die veranderingen krijg je gemakkelijk een unheimisch gevoel. Zeker als je geen vast werk hebt, beschikt over een beperkt sociaal netwerk en je de weg digitaal niet zo makkelijk weet te vinden. De kern van de Nederlandse politiek is om gedeelde belangen tussen minderheden te zoeken. Dat betekent geven en nemen. De grote vraag is in hoeverre die bestuurlijke cultuur nog houdbaar blijft als de systemen en arrangementen steeds individueler worden en mensen deze compromissen als kiezersbedrog ervaren. De rol van onafhankelijke journalistiek is een urgent aandachtspunt hierbij. als mensen meer zeggenschap willen en tegelijkertijd de informatie die ze ontvangen niet vertrouwen, versterkt dat elkaar in ongenoegen. Het vertrouwen in machtshebbers, journalisten, kerken en wetenschappers staat vaker ter discussie, zeker sinds we spreken over fake news en inmenging van buitenlandse mogendheden op sociale media en binnenlandse informatievoorziening.
Vier thema's:
Dit zijn de vier grote thema's die staan voor de grote transities in onze economie, samenleving en politiek. Politiek kun je over de precieze invulling van elk van deze transities van mening verschillen, maar niet over het feit dat ze onze samenleving fundamenteel veranderen en dat ze bouwstenen moeten zijn voor een zo noodzakelijke toekomstvisie.